6 tính năng trên Windows đã bị xóa bỏ và thay thế

Internet Explorer nhường chỗ cho Microsoft Edge

Trong nhiều thập kỷ, Internet Explorer là trình duyệt mặc định để kết nối internet trên máy tính Windows, và từng là trình duyệt duy nhất mà nhiều người biết đến. Tuy nhiên, khi web phát triển, Internet Explorer dần tụt hậu. Các trang web tải không ổn định, tốc độ chậm chạp và lỗ hổng bảo mật chồng chất. Microsoft đã cố gắng hiện đại hóa nó với các phiên bản sau này, nhưng khi Windows 10 ra mắt, Internet Explorer đã trở thành gánh nặng hơn là một điểm bán hàng.

Sự thay thế là Microsoft Edge. Phiên bản đầu tiên, ra mắt cùng Windows 10, chạy trên engine EdgeHTML của chính Microsoft nhưng gặp khó khăn trong việc thu hút người dùng do các vấn đề tương thích và thiếu tính năng. Sau đó, Microsoft đã xây dựng lại nó từ đầu bằng Chromium, dự án mã nguồn mở cũng cung cấp nền tảng cho Google Chrome, và quyết định này đã thay đổi mọi thứ. Edge trở nên nhanh hơn, bảo mật hơn và tương thích tốt hơn với các website hiện đại. Giờ đây, nó hỗ trợ các tiện ích mở rộng của Chrome, đồng bộ hóa trên nhiều thiết bị và tích hợp các công cụ AI. Internet Explorer chính thức ngừng hoạt động vào năm 2022, để lại Edge là người kế nhiệm rõ ràng.

WordPad nhường chỗ cho Notepad

WordPad đã tồn tại lặng lẽ trong Windows từ năm 1995, luôn giữ vị trí trung gian giữa Notepad đơn giản và Microsoft Word đầy đủ tính năng. Nó là chương trình mà bạn từng dùng để viết bài luận ở trường, mở tài liệu ai đó gửi cho bạn, hoặc ghi chú nhanh với một số định dạng cơ bản.

Nhưng vào năm 2023, Microsoft đã xác nhận "khai tử" WordPad. Lý do được đưa ra là nó không còn phù hợp với hệ sinh thái ứng dụng hiện đại của Windows nữa, và đối tượng người dùng đang thu hẹp dần. Microsoft gợi ý chúng ta chuyển sang sử dụng Notepad cho việc chỉnh sửa văn bản nhanh hoặc Microsoft Word cho các nhu cầu nâng cao hơn.

Điều thú vị là chính Notepad lại được chăm chút hơn bao giờ hết, với chế độ tối (dark mode), hỗ trợ định dạng, tự động lưu và cả các tính năng AI, biến nó thành một công cụ soạn thảo hữu ích.

Cortana nhường chỗ cho Copilot

Bạn có còn nhớ khoảng thời gian Microsoft kỳ vọng biến Cortana thành trợ lý ảo đối đầu với Siri và Alexa? Trong một thời gian, Cortana được tích hợp trực tiếp vào thanh tìm kiếm của Windows. Bạn có thể hỏi nó về thời tiết, đặt lời nhớ, hay thậm chí điều khiển cài đặt bằng giọng nói.

Tuy nhiên, thực tế là Cortana không bao giờ thực sự phổ biến. Người dùng không giao tiếp với máy tính bằng giọng nói nhiều như Microsoft kỳ vọng, và Cortana không thể đạt được phạm vi hệ sinh thái rộng khắp như Siri hay Alexa. Theo thời gian, Microsoft đã loại bỏ dần các tính năng dành cho người dùng phổ thông và cuối cùng gỡ bỏ hoàn toàn ứng dụng Cortana độc lập trên Windows.

Sự thay thế ngày nay là Copilot, trợ lý AI của Microsoft được vận hành bởi công nghệ tương tự ChatGPT. Copilot hiện diện trong Windows 11 và các ứng dụng Microsoft 365, hỗ trợ những tác vụ như soạn email, tóm tắt tài liệu hay điều chỉnh tùy chọn hệ thống. Khác với Cortana, Copilot không tập trung vào giọng nói mà được tối ưu cho thao tác nhập văn bản và các tác vụ nhận diện ngữ cảnh - phù hợp hơn với cách phần lớn người dùng thực sự sử dụng máy tính.

Windows Media Player nhường chỗ cho Media Player

Trong nhiều năm, Windows Media Player là ứng dụng mặc định để phát ảnh, nhạc và video. Đó là nơi mình tạo danh sách phát, rip đĩa CD và xem phim trên máy tính. Tuy nhiên, khi định dạng phương tiện thay đổi và các dịch vụ phát trực tuyến xuất hiện, trình phát đa phương tiện bắt đầu trở nên lỗi thời.

Microsoft đã thử nghiệm một số giải pháp thay thế như Groove Music và Ứng dụng TV & Phim, nhưng không cái nào tồn tại lâu dài. Giải pháp hiện tại có tên đơn giản là Media Player, một phiên bản thay thế hiện đại được giới thiệu trong Windows 11. Phiên bản này hỗ trợ nhiều loại tệp hơn, có thiết kế tối giản và hoạt động liền mạch cho cả bộ sưu tập nhạc và video.

Vì lý do hoài niệm, Windows Media Player vẫn tồn tại trong Windows 11 với tên Windows Media Player Legacy, dù nó bị ẩn trừ khi bạn chủ động tìm kiếm.

Aero Glass nhường chỗ cho thiết kế phẳng và tối giản

Nếu bạn từng sử dụng Windows Vista hoặc Windows 7, hẳn vẫn nhớ hiệu ứng Aero Glass. Thiết kế bóng mờ, trong suốt này khiến các cửa sổ Windows trông như những tấm kính xếp chồng lên nhau, với hiệu ứng phản chiếu, chuyển sắc và làm mờ. Vào thời điểm đó, nó mang cảm giác vô cùng tương lai.

Tuy nhiên, cái giá phải trả là hiệu suất. Aero yêu cầu thêm tài nguyên GPU và CPU (và pin), và nhiều người dùng cảm thấy nó quá hào nhoáng hoặc ngốn tài nguyên, đặc biệt trên các máy cấu hình thấp. Đến Windows 8, Microsoft đã lược bỏ hầu hết viền kính, hiệu ứng phản chiếu và chuyển sắc để chuyển sang phong cách thiết kế phẳng và tinh gọn hơn.

Windows 10 mang lại một phần chiều sâu trực quan thông qua Hệ thống Thiết kế Fluent, giới thiệu độ trong suốt tinh tế, chất liệu Acrylic và cảm giác về ánh sáng, chiều sâu — nhưng chú trọng hơn đến hiệu suất. Windows 11 tiếp tục phát triển điều này, bổ sung các góc bo tròn, đổ bóng mềm mại và chất liệu như Mica để tái tạo chiều sâu và sự mềm mại — mà không ảnh hưởng đến hiệu suất như thời Aero của Vista.

Windows Photo Viewer nhường chỗ cho Ứng dụng Photos

Windows Photo Viewer từng nhanh, nhẹ và không cố làm quá nhiều thứ. Nếu bạn nhấp đúp vào một bức ảnh trong Windows 7, Photo Viewer thường mở gần như ngay lập tức, khiến nó trở nên lý tưởng để duyệt nhanh một thư mục ảnh.

Tuy nhiên, với Windows 10, Microsoft đã đặt Photos làm trình xem ảnh mặc định. Khác với Photo Viewer, Photos tích hợp nhiều tính năng bổ sung như chỉnh sửa cơ bản (cắt, xoay, chỉnh độ sáng,...), tổ chức tự động thông qua Bộ sưu tập và Album, cùng các tích hợp như "Hỏi Copilot", "Chỉnh sửa với Designer", Clipchamp và OneDrive.

Nhược điểm nằm ở tốc độ. Nhiều người dùng - bao gồm cả mình - nhận thấy Photos mất nhiều thời gian hơn để tải, đôi khi hiển thị bản xem trước trống hoặc mờ trước khi ảnh được hiển thị đầy đủ. Dù Microsoft đã cải thiện hiệu suất qua các bản cập nhật gần đây, trình xem cũ vẫn cảm giác nhanh nhạy hơn rõ rệt.

Về mặt kỹ thuật, Windows Photo Viewer không hoàn toàn biến mất. Nếu bạn nâng cấp từ Windows 7 hoặc 8.1, nó có thể vẫn tồn tại (dù bị ẩn), và các chỉnh sửa registry có thể khôi phục nó. Tuy nhiên, với các bản cài đặt sạch của Windows 10 hoặc 11, nó gần như đã bị chôn vùi. Photos giờ đây là sự thay thế được Microsoft định hướng cho việc xem ảnh hàng ngày và chỉnh sửa nhẹ.