Cách tăng tuổi thọ cho điện thoại của bạn

Đừng để pin cạn kiệt hoặc đầy 100% trong thời gian dài

Để hiểu rõ cách bảo vệ pin, trước tiên bạn cần nắm một chút về nguyên lý hoạt động của pin lithium-ion – loại pin phổ biến được sử dụng trong hầu hết các điện thoại thông minh hiện nay. Mỗi giây bạn sử dụng điện thoại, trong viên pin đều diễn ra hàng loạt phản ứng hóa học nhỏ nhằm giải phóng năng lượng đã được lưu trữ.

Pin lithium-ion có hai cực: cực dương (cathode) và cực âm (anode). Khi điện thoại hoạt động (tức là đang xả điện), các ion lithium sẽ di chuyển từ cực âm sang cực dương thông qua một chất điện phân dạng gel. Cùng lúc đó, các electron di chuyển theo hướng tương tự trong mạch điện bên ngoài, cung cấp năng lượng cho thiết bị.

Khi pin cạn sạch, tức là toàn bộ năng lượng khả dụng đã bị sử dụng hết và điện thoại sẽ tự động tắt. Cắm sạc điện thoại sẽ đảo ngược quá trình trên: dòng điện đưa ion lithium và electron quay về vị trí ban đầu, giúp nạp lại năng lượng cho pin.

Dĩ nhiên, cơ chế hóa học thực tế phức tạp hơn nhiều, nhưng chừng đó cũng đủ để bạn hiểu một điều quan trọng: pin lithium-ion không “thích” bị giữ ở trạng thái quá đầy hoặc quá cạn trong thời gian dài. Những trạng thái cực đoan này sẽ tạo áp lực lên cấu trúc hóa học bên trong viên pin, từ đó đẩy nhanh quá trình suy giảm hiệu suất theo thời gian.

Giới hạn sạc pin ở mức 80% để kéo dài tuổi thọ thiết bị

Trong một thế giới lý tưởng, bạn nên giữ mức pin điện thoại quanh mốc 50% suốt cả ngày. Tuy nhiên, điều này khó có thể thực hiện được trong thực tế, vì vậy các chuyên gia khuyến nghị: hãy duy trì pin trong khoảng từ 20–80% bất cứ khi nào có thể.

Điều này không đồng nghĩa với việc bạn phải tuyệt đối tránh sạc đầy 100%, nhất là khi biết mình sẽ cần dùng điện thoại nhiều trong ngày. Vấn đề chỉ thực sự nghiêm trọng khi bạn liên tục để pin cạn kiệt hoặc sạc đầy và giữ nguyên trong thời gian dài, đây chính là nguyên nhân đẩy nhanh quá trình lão hóa của pin.

Hiện nay, việc sạc qua đêm cũng không còn quá rủi ro, nhờ vào khả năng học thói quen người dùng trên các dòng điện thoại hiện đại. Ví dụ, điện thoại có thể tự động ngưng sạc ở mức 80% trong lúc bạn ngủ, sau đó chỉ tiếp tục sạc đầy 100% ngay trước khi bạn thức dậy. Nhờ đó, bạn bắt đầu ngày mới với viên pin đầy mà vẫn tránh được tình trạng “ngâm” pin ở mức sạc tối đa suốt đêm, một cách xử lý thông minh.

Tuy nhiên, nếu điện thoại của bạn không có tính năng quản lý sạc thông minh, bạn nên chủ động giới hạn mức sạc ở 80%. Dù điều này khiến bạn phải sạc thiết bị thường xuyên hơn, nó sẽ giúp bảo vệ sức khỏe viên pin về lâu dài. Các nhà sản xuất điện thoại gọi tính năng này bằng nhiều tên khác nhau, nhưng bạn có thể dễ dàng tìm thấy nó trong phần Cài đặt pin của thiết bị.

Hiểu đúng về chu kỳ sạc

Hãy để tôi phá bỏ một hiểu lầm phổ biến về pin điện thoại: việc bạn sạc bao nhiêu lần trong ngày không quan trọng bằng tổng số chu kỳ sạc mà pin trải qua. Việc sạc nhiều lần trong ngày, chẳng hạn tranh thủ cắm sạc khi làm việc, đi lại hay làm việc nhà thì hoàn toàn không gây hại. Điều cần lưu ý chính là chu kỳ sạc.

Một chu kỳ sạc không đơn thuần là một lần cắm sạc, mà được tính là khi bạn sử dụng tương đương 100% dung lượng pin, dù diễn ra trong một lần hay chia nhỏ ra. Ví dụ, bạn sạc điện thoại từ 0% lên 50%, dùng một lúc, rồi sạc tiếp từ 40% lên 90%. Dù bạn cắm sạc hai lần, nhưng tổng mức pin sử dụng là 100%, tức là bạn mới chỉ hoàn thành một chu kỳ sạc.

Theo chuẩn của hầu hết nhà sản xuất, nếu sau 800 chu kỳ sạc, pin vẫn giữ được 80% dung lượng ban đầu, đó đã là mức độ "khỏe mạnh". Apple thậm chí khẳng định pin trên iPhone 15 (và các mẫu sau này) được thiết kế để giữ 80% dung lượng sau tới 1.000 chu kỳ sạc trong điều kiện lý tưởng. Xiaomi còn đặt mục tiêu cao hơn, với cam kết rằng mẫu 14T Pro có thể đạt 1.600 chu kỳ trước khi pin giảm xuống mức 80%.

Vì vậy, đừng quá lo lắng nếu bạn có thói quen sạc ngắt quãng nhiều lần trong ngày. Trên thực tế, sạc từng phần nhỏ thường xuyên còn tốt hơn việc để pin cạn kiệt hoàn toàn rồi mới sạc đầy, vì cách sạc này gây ít áp lực hơn lên cấu trúc hóa học bên trong pin, từ đó giúp kéo dài tuổi thọ của nó.

Tránh để điện thoại tiếp xúc với nhiệt độ cao

Một trong những cách dễ nhất để bảo vệ pin điện thoại chính là tránh để thiết bị tiếp xúc với nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh. Bạn có thể đã biết rằng nhiệt độ cao sẽ làm hỏng cấu trúc hóa học bên trong pin—điều đó hoàn toàn chính xác. Tuy nhiên, điều ít người ngờ đến là nhiệt độ quá lạnh cũng gây hại không kém.

Không ít người nghĩ rằng nếu nóng là xấu thì lạnh hẳn là tốt. Thực tế hoàn toàn ngược lại. Ngay cả khi điện thoại bị quá nhiệt, bạn tuyệt đối không nên đặt nó vào trong tủ lạnh. Việc thay đổi nhiệt độ đột ngột không chỉ làm hỏng linh kiện bên trong mà độ ẩm trong tủ lạnh còn có thể gây ngưng tụ hơi nước, dẫn đến hư hỏng do nước—thứ thường không được bảo hành.

Cách làm đúng và an toàn nhất để làm mát điện thoại là tạm dừng sử dụng, tắt các ứng dụng đang chạy hoặc tắt máy trong thời gian ngắn. Theo Apple, nhiệt độ lý tưởng để sử dụng smartphone là từ 16°C đến 22°C, và nếu vượt quá 35°C, thiết bị có thể bị hư hại vĩnh viễn.

Nếu bạn thường xuyên di chuyển đến những nơi có khí hậu khắc nghiệt, hãy cân nhắc sử dụng các loại ốp chống nhiệt chuyên dụng, chẳng hạn như bao đựng điện thoại cách nhiệt PHOOZY, để bảo vệ thiết bị tốt hơn.

Hạn chế sử dụng điện thoại khi đang sạc 

Sạc nhanh không gây hại như nhiều người vẫn tưởng, đặc biệt nếu bạn sử dụng một cách hợp lý. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là nó hoàn toàn vô hại. Càng sạc nhanh, dòng điện truyền vào càng mạnh, và điều này tạo ra nhiệt lượng không nhỏ. Nhưng đáng chú ý là nhiệt không lập tức sinh ra ngay khi bạn cắm sạc.

 Bởi vì nhiệt thực chất là phần năng lượng không được hấp thụ. Pin lithium-ion tiếp nhận điện dễ dàng hơn khi mức pin đang thấp, nhưng khi pin đã gần đầy,đặc biệt từ mức 70–80% trở lên khiến điện trở bên trong tăng cao, khiến việc nạp thêm năng lượng khó hơn và lúc đó nhiệt mới bắt đầu tăng vọt.

Hãy tưởng tượng pin như một miếng bọt biển khô. Ban đầu, nó hút nước rất nhanh. Nhưng càng thấm ướt, việc hút thêm nước càng khó, và cuối cùng, nước tràn ra ngoài. Với pin, sự “tràn” này chính là nhiệt năng là một thứ có thể gây hại lâu dài.

Và nếu bạn sử dụng điện thoại khi đang sạc, bạn càng khiến tình hình tệ hơn. Thiết bị vừa rút năng lượng từ pin để vận hành, trong khi bộ sạc lại cố nạp thêm điện vào. Cuộc giằng co này làm tăng nhiệt, giảm tốc độ sạc, tăng hao mòn, và gây áp lực lâu dài lên pin. Vì vậy, nếu muốn kéo dài tuổi thọ pin, bạn nên hạn chế sử dụng điện thoại khi đang sạc, đặc biệt khi mức pin đã vượt quá 70%.

Hạn chế sạc không dây nếu muốn giữ pin bền lâu

Không thể phủ nhận sạc không dây cực kỳ tiện lợi, với nhiều người, đây là tính năng không thể thiếu. Nhưng nếu bạn thật sự nghiêm túc trong việc bảo vệ sức khỏe pin về lâu dài, thì tốt hơn hết bạn nên dùng sạc có dây truyền thống.

Chúng ta đã từng đề cập lý do vì sao sạc không dây không mấy lý tưởng, và nói ngắn gọn: nó kém hiệu quả và sinh nhiệt nhiều hơn, ngay cả khi công suất thấp hơn so với sạc có dây.

Hãy nhớ rằng, nhiệt là năng lượng bị thất thoát, và vì sạc không dây hoạt động dựa trên nguyên lý cảm ứng điện từ (trái ngược với truyền dẫn điện trực tiếp của sạc có dây), nên sẽ có nhiều năng lượng bị mất, đặc biệt nếu các cuộn dây đồng không được căn chỉnh chính xác.

Nếu bạn chỉ thỉnh thoảng dùng sạc không dây thì không đáng lo ngại. Tuy nhiên, để duy trì tuổi thọ pin tốt nhất, lời khuyên vẫn là ưu tiên sạc có dây bất cứ khi nào có thể.

Hạn chế chơi game nặng vượt quá khả năng xử lý của điện thoại

Nếu bạn đang sử dụng một chiếc điện thoại tầm trung hoặc đời cũ, thì rất có thể thiết bị này không được thiết kế để chạy các tựa game nặng. Dù có một vài ngoại lệ, đặc biệt là một số mẫu điện thoại Trung Quốc với cấu hình mạnh ở mức giá rẻ bất ngờ nhưng nhìn chung, bạn nên chơi game trong giới hạn phù hợp với phần cứng của máy. Tránh thiết lập đồ họa ở mức cao nhất nếu điện thoại của bạn không thể xử lý nổi.

Cá nhân tôi không quá tin vào các công cụ đo hiệu năng (benchmark) vì chúng có thể bị gian lận và thường không phản ánh chính xác trải nghiệm thực tế. Tuy nhiên, nếu bạn vẫn muốn tham khảo, thì điểm AnTuTu từ 700.000 trở lên có thể được xem là mức tối thiểu hợp lý để chơi đa số game hiện đại ở thiết lập trung bình mà không bị quá nhiệt, ít nhất là trong những phiên chơi ngắn.

Tất nhiên, đây chỉ là con số tham khảo. Hiệu năng không chỉ phụ thuộc vào vi xử lý mà còn nằm ở khả năng tản nhiệt và tối ưu phần mềm. Nếu bạn đang cân nhắc nâng cấp điện thoại để chơi game, hãy thử trải nghiệm trực tiếp chơi game nặng một lúc và xem máy có bị nóng bất thường không. Nếu có, tốt hơn hết bạn nên chọn các game nhẹ hơn để tránh gây hại cho thiết bị.

Đừng bỏ qua các bản cập nhật phần mềm

Nếu bạn từng có trải nghiệm không tốt với các bản cập nhật Android trước đây, thì việc ngần ngại cập nhật là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, nếu bạn bỏ qua các bản cập nhật, đồng nghĩa với việc điện thoại sẽ không nhận được các bản vá lỗi và tối ưu hóa hệ thống,  những yếu tố quan trọng giúp kéo dài tuổi thọ pin.

Ví dụ, Android 14 đã khắc phục một lỗ hổng cho phép ứng dụng chạy ngầm vô thời hạn, từ đó giảm 50% hoạt động nền, theo chia sẻ từ ông Dave Burke, cựu Phó Chủ tịch Kỹ thuật của Google. Khi pin tiêu hao ít hơn, bạn sẽ ít phải sạc hơn, từ đó kéo dài tuổi thọ pin vì số chu kỳ sạc bị tiêu hao chậm hơn.

Tiếp đến, Android 15 đã bổ sung tính năng giới hạn sạc cho dòng điện thoại Pixel, điều mà trước đây chỉ iPhone mới có. Và đến Android 16, người dùng còn có thêm menu theo dõi tình trạng pin, cho phép bạn kiểm soát quá trình chai pin tương tự như trên iPhone.

Vì vậy, nếu bạn muốn bảo vệ pin lâu dài và giữ thiết bị hoạt động ổn định, hãy đừng bỏ qua các bản cập nhật phần mềm chính thức từ nhà sản xuất.